Sommige oudere lezers zullen zich de hulp aan de overstroomde gebieden nog voor de geest kunnen halen: de berichtgeving voor de radio, de helikopters en amfibievoertuigen die ingezet werden en de militaire vrachtwagens die door de straten reden om speelgoed, kleding en ander bruikbaar materiaal op te halen om de getroffenen te helpen.

Dat de bevolking van Makkum ook haar aandeel heeft geleverd bij de hulpverlening aan Zeeland blijkt uit een dossier dat aanwezig is in het Gemeentearchief te Witmarsum. Vooral de Makkumer vissers blijken zich heel doortastend te hebben opgesteld!

Rapport over de hulpverlening van de Makkumer vissersvloot aan de geteisterde gebieden, zoals dat op 10 februari 1953 werd geregistreerd door de toenmalige directeur Haven en Visafslag, de heer Gijsbert Reijns.

Op maandagmiddag 2 februari, omstreeks 2.30 uur werd ik opgebeld door de Heer Directeur der Visserijen uit Den Haag, die mij verzocht de vissers te willen animeren om met hun vaartuigen hulp te willen verlenen aan de geteisterde gebieden en dat men dan onverwijld zou wegvaren naar Vlaardingen, waar verdere instructies zouden worden gegeven.
Men moest de route nemen over Amsterdam, Gouda en Rotterdam, aangezien Dordrecht geblokkeerd was.
Direct gaf ik dit verzoek door en spontaan meldden zich 18 schippers, te weten: WON 8, 10, 16, 18, 22, 29, 32, 33, 37, 38, 39, 42, 49, 50, 52, 62 en 76, wat de grootste vaartuigen van de vloot zijn.

In alle haast werden de schepen gereed gemaakt en om 6 uur voeren zij de haven uit, waarna om 1 uur 's nachts de Oranje-sluizen te Amsterdam werd binnengelopen. Door de sluis gekomen werden zij opgevangen door de Waterpolitie die hen door de stad geleidde en waar alle bruggen onmiddellijk geopend werden. Alleen voor de spoorbrug moest anderhalf uur gewacht worden. Ondanks dat het nacht was en de vaarwaters onbekend, werd doorgevaren, (de tocht ging over de Ringvaart, Brasemermeer, Gouwe en IJssel) en om 12 uur des middags bereikte men Rotterdam.

Na enig zoeken liep de vloot om 3 uur de haven van Vlaardingen binnen, echter op een tweetal na, die abusievelijk een ander konvooi volgden en waarop ik in dit rapport nader terug kom. Te Vlaardingen werd medegedeeld dat de volgende ochtend voedsel zou worden ingeladen voor Bruinisse en Dreischor.

Burgemeester Reitsma neemt afscheid van de vertrekkende vissers. Midden schipper Lykle Pieters Poepjes.  
(foto Leeuwarder Courant/GAW)

Onderwijl kwam de loods mededelen dat hij bericht had ontvangen om door te varen naar Brouwershaven. Onmiddellijk ging men weer op weg, maar nabij Dreischor achtte de loods het raadzaam om terug te keren, daar het weer steeds ongunstiger werd en het weersbericht storm uit het N.W. aangaf, zodat het niet verantwoord was om door te gaan, temeer daar de haven van Brouwers-haven zeer moeilijk is in te varen en het lagerwal was.
De terugtocht werd aanvaard, ook door de vaartuigen die voor Dreischor bestemd waren, en om 18.30 uur lag de vloot in de vluchthaven van Zijpe, nabij Bruinisse. De volgende morgen (5 februari) was het weer aanzienlijk beter en kregen we weer opdracht om naar Dreischor en Brouwershaven te varen.

Janus Koornstra op de WON 28

Terugkomende op de schepen WON 32 en 33 die een ander konvooi volgden, dezen hebben een zeer bewogen reis gehad. Dit konvooi voer in het Haringvliet aan de grond, behalve de beide WON-vaartuigen en twee Urkers. Aangezien het reeds donker werd en zij zelf onbekend waren met het vaarwater, werd besloten om te blijven liggen. Doordat de Urkers hun seinlichten aanhielden, werden zij bijna overvaren door een sleep rijnaken en sleepzinkstukken, die meenden dat zij in het vaarwater zaten.

De volgende morgen zijn zij alleen naar Bruinisse door-gevaren waar men gezamenlijk met een Volendammer en een paar Bruinisser vissers aan boord als loods er opuit trok om nabij Dreischor, waar zoals gezegd werd nog een 60 tal mensen in een kerk zouden zijn, weg te halen.

Nabij Dreischor was een groot gat in de dijk en besloten werd met het vaartuig van de Volendammer, (een rond-bouw met geringe diepgang) er door te varen. Echter in het gat liep het scheepje vast en, waar het afnemend getij was zat ze spoedig hoog en droog. Men is toen per roeiboot naar het kerkje gegaan, doch de mensen waren daar inmiddels door anderen weggehaald. Men is toen naar verschillende boerderijen geroeid en vond op één daarvan een drietal mensen, welke zij buitendijks afgaven aan een daarvoor bestemd schip.

Waar de vloed weer opkwam moest getracht worden de Volendammer weer door het gat te krijgen, doch dit ging niet zo gemakkelijk daar er zo'n hevige stroom door het gat liep dat de ankers doorslipten en de boot een hele slag omliep, terwijl tot overmaat van ramp de mast vast liep in de telefoondraden die over de dijk gespannen waren. De mast stond zo rond als een hoepel en kon ieder ogenblik breken, waardoor het scheepje onherroepelijk ondersteboven zou gaan. Gelukkig braken tenslotte de draden af en schoot het scheepje de polder in. Na enige tevergeefse pogingen gelukte het eindelijk er door te komen.
Ontdaan kwam men 's avonds laat weer in Bruinisse aan, maar met de voldoening drie mensen te hebben kunnen redden!.

Pieter en Haiko Bootsma van de WON 32. Onder de WON 10 van Gradus Mulder fungeerde als vlaggenschip van de Makkumer vloot.

geen van de Makkumer viskotters had in 1953 een radio-zendinstallatie aan boord. Daarom werd vanaf de UK 31 "Zeven Gebroeders", via Radio Scheveningen, dit telegram verstuurd aan de burgemeester van Wonseradeel (GAW)

Tweede actie

Er was echter meer inzet vanuit Makkum, zoals geleider-rapporteur H. Jansma dat in zijn verslag vastlegde:

Na het vertrek der vissersvloot uit Makkum naar de geteisterde gebieden in Zeeland, bleven er in Makkum nog een 6-tal motorschouwen en vletten achter, die echter zeer geschikt waren voor reddingswerk op ondiep water.
Na diverse telefoontjes met Amsterdam en Den Haag, werd door de heer Inspecteur der Visserijen, de heer Van Erp opdracht gegeven dat boven-genoemde vletten zich konden begeven naar Hellevoetsluis om ingezet te worden bij het reddingswerk te Oudenhoorn op het eiland Putten. Inspecteur der Visserijen, de heer Van Erp opdracht gegeven dat bovengenoemde vletten zich konden begeven naar Hellevoetsluis om ingezet te worden bij het reddingswerk te Oudenhoorn op het eiland Putten.
De organisatie, die berustte bij Burgemeester Reitsma en secretaris Oosterhoff, geassisteerd door de commandant der Rijkspolitie te Makkum, wist in een minimum van tijd de beschikking te krijgen over een zestal grote vrachtwagens en trailers die de vaartuigen naar hun bestemming zouden vervoeren. De eigenaars boden spontaan hun materiaal aan en zo kon te plm 7.30 het transport startklaar worden gemeld, dank zij de hulp van Scheepswerf Amels die voor het plaatsen van de vaartuigen op de auto's zorg droeg.

Bij de op transport gezette vaartuigen behoorde
de schouw WON 55 van Tjerk van Malsen.

De schouw WON 68 van Jelke de Haan.

Na enige malen de inwendige mens te hebben versterkt, wat soms dringend nodig was wegens de geleden kou in de soms half open wagens, werd aan een stuk doorgereden naar Maassluis, waar het transport om 2 uur arriveerde en in twee keer per pont werd overgezet. De ravage van de ramp was hier al duidelijk merkbaar. Volgens mededelingen van de stuurman van de pont was het water daar 1.25 meter hoog in de huizen geweest.

De reis ging verder over het eiland Rozenburg en per pont in drie keer overgezet naar Brielle waar we in de vroege ochtend aankwamen. De cafe's waren nog gesloten doch een paar militairen stuurden ons naar de HBS waar we koffie, melk en brood konden krijgen. De tocht werd vervolgens voortgezet naar Nieuw Hellevoet, waar we na enige moeite de burgemeester konden spreken, die echter nergens van afwist. Door hem gevoerde telefoongesprekken brachten ook geen licht in de zaak en vervolgens gingen we met de secretaris van Nieuw Hellevoet op weg naar Hellevoetsluis.

In Hellevoetsluis weer gemeld bij de burgemeester die een echte Fries bleek te zijn en met onze komst zeer ingenomen was, daar hij toen weer eens Fries kon spreken met landgenoten. Diverse heren die ook de burgemeester moesten spreken stonden met de mond open te kijken en hebben zeker verondersteld dat we Engelsen waren omdat ze er niks van konden verstaan.
Deze burgemeester bleek ook geen oplossing voor ons te weten daar alles door de Marinecommandanten geregeld werd. Wel konden we zandzakken gaan vullen, wat we ook zeker zouden hebben gedaan, doch waar bleven dan onze vaartuigen en hoe kregen we die weer thuis wanneer onze wagens eenmaal vertrokken waren, want die konden daar niet blijven wachten.

Na rijp beraad werd besloten om maar terug te keren daar er daar verschillende vaartuigen al drie tot vier dagen hadden liggen wachten zonder enige bestemming en dit werd voor ons wel wat te riskant. De burgemeester was het met deze beslissing volkomen eens en vermeldde door aftekening op onze opdrachtpapieren: Hartelijk dank voor prachtige bedoeling. Polder klaar, burgemeester Hellevoetsluis.

Zo werd op 5 februari de terugtocht aanvaard, die door geen enkele der bemanningen gewild was.
Net onderweg kregen we verscheidene burgers en militairen op de wagens die naar Hoogvliet moesten. In Rotterdam hebben we ons in verbinding gesteld met Witmarsum en Den Haag, doch daar men daar ons geen verdere inlichtingen kon verschaffen werd de reis voortgezet naar Makkum waar we te 21.30 uur aankwamen.
Niet tegenstaande de vergeefse reis en moeiten was het moreel der bemanningen prima en komt aan allen een woord van dank toe die hieraan hebben meegewerkt. En mocht het, wat niet te hopen is, ooit weer gebeuren, dan staan deze zelfde mannen weer gereed om hun hulp te bieden, maar dan direct er op af!

Valt nog te vermelden dat bovengenoemd transport bestond uit onderstaande vissersschepen:
WON 1, 20, 25, 55, 68, en 75.
De vervoerders waren: H.Hoekema (Melksuiker-fabriek Bolsward), Fa. Gosliga Bolsward, Gebr. Jansen Witmarsum, Gebr. De Vries Makkum en Gebr. De Vries Gaast. De bemanningen werden vervoerd door Fa. Gebr. Van den Berg, terwijl de leiding was opgedragen aan de heer H. Jansma te Makkum.

Hoewel naderhand uit alles is gebleken dat de door de Makkumer vissers aangeboden hulp eigenlijk ten overvloede is geweest, verdient zij zeker een vermelding in de annalen. Al was het alleen maar omdat er in de jaren die zouden volgen rampenplannen zouden ontstaan. Effectieve hulp aan de medemens in nood!

Koos Schulte, archiefmedewerker Gemeente Wûnseradiel
 foto: ANP / LC en telegram uit gemeentearchief Wûnseradiel, overige afbeeldingen: archief st. Ald Makkum
artikel verscheen eerder in Aldnijs 42, febr. 2008

Deze prachtige daad van medemenselijkheid verdient eigenlijk een monumentje in Makkum. Ik denk daarbij aan en gedenkplaatje in of bij de leugenbolle. Geen namen, maar scheepsnummers zou moeten volstaan. Met een lovende tekst.

Mijn vader en zijn broers  (gebroeders Poepjes) Won 49 voeren er ook heen. Mijn vader (Pieter) was net op tijd terug in Makkum voor de geboorte van zijn jongste zoon. Hij heeftin mijn jeugd vaak verteld wat ze in Zeeland aantroffen. 

Mvg Coby Westerhof Palmbergen